- सन्तोष पुर्कुटी-
नाउर पनि मरेको छ भने मृत बच्चालाई एक दिनको पैदलमा रहेको घुन्सामा ल्याएर कार्यालय प्राङ्गणमा गाडिएको छ। एकान्तमा गाड्दा उत्खनन हुने आशङ्काले मानवीय बस्तीमै ल्याएर गाडिएको बताइएको छ।
हिउँ चितुवाको मुख्य आहारा भनेकै नाउर हो। आमाले सिकार खेल्न सिकाउने क्रममा बच्चा मरेको हुन सक्ने हिउँ चितुवा संरक्षण उपसमितिका सदस्य छेतेन डण्डु शेर्पाले बताएका छन्। नाउरको सिङले हिउँ चितुवाको करङमा रोपेको छ। “घटनास्थल हेर्दा धेरै बेरसम्म लडाइँ भएको देखिन्छ, डण्डुले टेलिफोनमा भने, “निकै ठूला बुट्यान लडाएका छन्, त्यही लडाइँका क्रममा आक्रोशित नाउरले बच्चालाई आक्रमण गरेर मारेको जस्तो देखिन्छ।” नाउर पनि आधा खाएको अवस्थामा छ।
हिउँ चितुवा मरेको कञ्चनजङ्घा हिमालबाट फर्कने पर्यटकको टोलीले देखेको थियो। खम्बाछेनमा फर्किएर खबर गरेपछि अधिकृत आचार्य सहितको प्रहरी टोली गएर स्थलगत अध्ययन गरेको छ।
“नदेख्तासम्म कसैले विष राखेर, सिकार गर्ने क्रममा मार्यो कि भन्ने थियो, तर तेस्तो देखिएन, ठूलो नाउरलाई सिकार गर्ने क्रममा उनीहरुकै लडाइँले मरेको हो”, आचार्यले भने। बच्चा मरेपछि आमा लगातार त्यही क्षेत्रमा घुमेर कराइरहेको आचार्यले बताए। दुईवटा बच्चामध्ये अर्को एउटा आमासँगै भएको डण्डुले बताए । बच्चा हुर्कंदै गएपछि आमाले उनीहरुलाई सिकार गर्न सिकाउँछ। प्रकृति हेर्दा दुवै बच्चालाई लिएर माउ सिकारमा निस्किएको देखिने डण्डु बताउँछन्।
आठदेखि नौ वर्ष मात्रै बाँच्ने हिउँ चितुवा कञ्चनजङ्घा क्षेत्रमा मृत भेटिएको यो पहिलो पटक हो। यो क्षेत्रमा ११ वटासम्म रहेको अनुमान गरिएको छ। नेपालमा पाँच सय र संसारभर छ हजारसम्म रहेको अनुमान गरिएको छ। २०७० साल मङ्सिर १० गते पहिलो पटक भाले हिउँ चितुवालाई यसै क्षेत्रमा स्याटलाइट झुन्ड्याइएको थियो। त्यसै वर्षको चैतमा पुनः प्रयास गरे पनि पासोमा पार्न सकिएको थिएन।
गत वर्ष र यो वर्ष ओलाङचुङगोलाको याङमा क्षेत्रमा दुई वटालाई स्याटलाइट झुन्ड्याइएको छ। बासस्थान विनाश, चोरी सिकार जस्ता समस्याले सङ्कटापन्न यसलाई अति दुर्लभ वन्यजन्तुको सूचीमा राखिएको छ। यो जङ्गली भेडा, बाख्रा, कस्तुरी, मृग र मुसा प्रजाति खाएर बाँच्छ। हिमालकी रानी भनेर चिनिने यो जनावरको संरक्षणमा कञ्चनजङ्घा क्षेत्रमा लाखौँ रुपैयाँ खर्च भएको छ।
हिउँचितुवाको फोटो :
