९५० जनप्रतिनिधिको पद रिक्तः ४७ स्थानमा उपनिर्वाचन आवश्यक, तर मंसिरअघि चुनाव असम्भव

• कुञ्जरमणि भट्टराई-

काठमाडौँः करिब-करिब डेढ वर्षको अवधिसम्म प्रतिनिधिसभा सदस्यदेखि वडा सदस्यसम्म गरी ९५० निर्वाचित जनप्रतिनिधिको पद अहिले रिक्त छ। जसमध्ये कार्यकारी अधिकार पाएका ४७ पदका लागि उपनिर्वाचन आवश्यक छ। तर, उपनिर्वाचनको कुनै तयारी छैन। सरकारले मिति तोक्ने तदरुकता देखाएको छैन।  

आयोगका अनुसार प्रतिनिधिसभातर्फ १, प्रदेशसभातर्फ ३, नगरपालिकातर्फ मेयर १, गाउँपालिका अध्यक्ष ३, उपाध्यक्ष १ तथा  वडाध्यक्ष ३८ गरी ४७ स्थान रिक्त छ। यी स्थानमा उपनिर्वाचनको कुनै टुङ्गो छैन ।

वडाध्यक्षभन्दा तलका गाउँ/नगरका सदस्यसमेत गरी ९५० भन्दा बढी पद रिक्त छन्। अधिकांश स्थान रिक्तता निर्वाचित जनप्रतिनिधिको मृत्यु भएका कारण भएको हो।

निर्वाचन आयोगका सहसचिव एवं प्रवक्ता शंकरप्रसाद खरेल वडाध्यक्षम्मका लागि मात्रै उपनिर्वाचन गराउने कानुनी व्यवस्था रहेको बताउँछन्। खरेलका अनुसार हालसम्म ४७ पदका लागि निर्वाचन गर्नुपर्ने आवश्यकता छ।

 

किन तोकिएन मिति

निर्वाचनका लागि भने कुन तहमा कति पद रिक्त छन् भन्ने जानकारी सरकारले निर्वाचन आयोगलाई दिनुपर्ने हुन्छ। तर सरकारले निर्वाचन प्रक्रियाका लागि कति स्थान रिक्त छन् सोको जानकारी आयोगलाई दिएको छैन।

ती स्थानको जानकारी प्राप्त भएपछि परामर्शमा निर्वाचनको मिति तोक्ने अभ्यास भए पनि कुनै छलफल भएको छैन।

सरकारले औपचारिक रूपमा तथ्याङ्कबारे जानकारी नदिएको खरेलको भनाई छ।

 

कहाँ छन् रिक्त

बाहलवाला पर्यटनमन्त्री रवीन्द्र अधिकारीको फागुन १५ गते हेलिकप्टर दुर्घटनामा मृत्यु भएपछि प्रतिनिधिसभातर्फ कास्की २ मा स्थान रिक्त छ। स्थान रिक्तताको जानकारी दुई साताअघि मात्र संघीय संसद् सचिवालयले राजपत्रमा प्रकाशन गरेको छ।

अधिकारी तत्कालीन एमालेबाट निर्वाचित भएका थिए। कास्कीमा उनले तेस्रो पटक निर्वाचन जितेका थिए।

यस्तै प्रदेशसभातर्फ,  भक्तपुर,  बाग्लुङ र दाङका एक–एक स्थान रिक्त छन्। भक्तपुर १(क) का प्रदेशसभा सदस्य हरिशरण लामिछाने मृत्युपछि उक्त स्थान रिक्त छ। लामिछाने तत्कालीन एमालेबाट विजयी भएका थिए।

लामिछानेको २०७५ जेठमा निधन भएपछि उक्त क्षेत्र जनप्रतिनिधिविहीन छ।

यस्तै  बाग्लुङ क्षेत्र नम्बर २ (ख) का टेकबहादुर घर्ती र दाङ ३ (ख) का उत्तरकुमार ओलीको निधनपछि उक्त क्षेत्रहरू खाली छन्। घर्ती जनमोर्चाका तर्फबाट बाग्लुङमा विजयी भएका थिए। भने ओली तत्कालीन एमालेबाट निर्वाचित भएका हुन्। ओलीको दुर्घटनामा निधन भएको हो।

घर्तीको क्षेत्र गत मंसिरदेखि रिक्त छ।

स्थानीय तहतर्फ सुनसरीको धरान उपमहानगरपालिका प्रमुख तारा सुब्बा, संखुवासभा मकालु गाउँपालिका अध्यक्ष खड्गबहादुर कटुवाल र पाँचथरको फाल्गुनन्द गाउँपालिका अध्यक्ष अम्बर नेम्वाङ,  हुम्लाको खार्पुनाथ गाउँपालिका उपाध्यक्ष सिन्धु शाही हमालको निधनका कारण स्थान रिक्त छन्।

३८ वडाध्यक्षमध्ये अधिकांशको मृत्यु भएका कारण स्थान रिक्त छ। केहीमा भने अध्यक्षहरु जिल्ला समन्वय समितिमा निर्वाचित भएका कारण खाली छ।

सरकारले निर्वाचन आयोगसँग परामर्श गरी उपनिर्वाचन गराउने कानुनी व्यवस्था छ। सरकारले उपनिर्वाचनका लागि जानकारी नदिए पनि आयोगले भने आन्तरिक गृहकार्य गरिरहेको छ ।

'सरकारलाई उपनिर्वाचन गराउन घच्घच्याइ रहका छौँ,  सरकारको जानकारीपछि नै उपनिर्वाचन हुन्छ, प्रवक्ता खरेलले भने।

 

कति लाग्छ समय

सामान्यतयाः आयोगले हरेक निर्वाचनमा तयारीका लागि १२० दिनको समय सरकारसँग माग गर्ने गरेको छ। तत्कालै मिति तोकिए पनि कम्तीमा १२० दिनपछिमात्र निर्वाचन हुने अवस्था रहन्छ।

सरकारले मितिका लागि परामर्श गरेमा मंसिरको सुरुवातमा निर्वाचन गर्न सकिने सुझाव दिने तयारीमा आयोग छ।

तत्कालै मिति तोकिए पनि मंसिरअघि उपनिर्वाचन सम्भव भने देखिन्न।

 

यी हुन् उपनिर्वाचन हुने रिक्त स्थान

जिल्ला	गापा/नपा./ निर्वाचन क्षेत्र नं.	पद	२०७४ मा निर्वाचित पदाधिकारीको नाम
कास्की प्रदेश नं ४	२	प्रतिनिधि सभा सदस्य	रविन्द्र अधिकारी
बाग्लुङ प्रदेश नं ४	2 को २	प्रदेश सभा सदस्य	टेकबहादुर घर्ती मगर बाग्लुङ्ग
भक्तपुर प्रदेश नं ३	१ को १	प्रदेश सभा सदस्य	हरिशरण लामिछाने भत्तपुर
दाङ प्रदेश नं ५	३ को २	प्रदेश सभा सदस्य	उत्तर कुमार अली दाङ्ग
सुनसरी	धरान उपमहानगरपालिका	प्रमुख	तारा सुब्बा
महोत्तरी	पिपरा गाउँपालिका	अध्यक्ष	विनोद चौधरी
संखुवासभा	मकालु गाउँपालिका	अध्यक्ष	खड्ग बहादुर कटुवाल
पाँचथर	फाल्गुनान्द गाउँपालिका	अध्यक्ष	अमर कुमार नेम्वाङ्ग
अर्घाखाँची	मालारानी गाउँपालिका	वडा अध्यक्ष	जीवन कुमार चौहान
मोरङ	धनपालथान गाउँपालिका	वडा अध्यक्ष	बली राम भगत
पाँचथर	हिलिहाङ गाउँपालिका	वडा अध्यक्ष	तीर्थ राज तिम्सिना
सिराहा	कल्याणपुर नगरपालिका	वडा अध्यक्ष	रामदेव यादव
प्युठान	ऐरावती गाउँपालिका	वडा अध्यक्ष	केशव राज आचार्य
प्युठान	ऐरावती गाउँपालिका	वडा अध्यक्ष	पदम थापा
प्युठान	प्यूठान नगरपालिका	वडा अध्यक्ष	खिम बहादुर विष्‍ट
महोत्तरी	मटिहानी नगरपालिका	वडा अध्यक्ष	संजय कुमार मण्डल
महोत्तरी	बलवा नगरपालिका	वडा अध्यक्ष	लोकेन्द्र महतो
महोत्तरी	बलवा नगरपालिका	वडा अध्यक्ष	राज कुमार साह
संखुवासभा	खाँदवारी नगरपालिका	वडा अध्यक्ष	तोया नाथ ढुंगाना
संखुवासभा	खाँदवारी नगरपालिका	वडा अध्यक्ष	वम बहादुर घले
नुवाकोट	दुप्चेश्वर गाउँपालिका	वडा अध्यक्ष	सुन बहादुर तमाङ
सल्यान	कुमाखमालिका गाउँपालिका	वडा अध्यक्ष	हरि प्रकाश बुढाथोकी
डोटी	आदर्श गाउँपालिका	वडा अध्यक्ष	पदम सि वोहरा
बाग्लुङ	वडिगाड गाउँपालिका	वडा अध्यक्ष	विष्णु प्रसाद भुसाल
रामेछाप	उमाकुण्ड गाउँपालिका	वडा अध्यक्ष	कुविर बहादुर खत्री
दाङ	घोराही उपमहानगरपालिका	वडा अध्यक्ष	लछिन प्रसाद वुढा
बाँके	कोहलपुर नगरपालिका	वडा अध्यक्ष	राम सोहन थारु
सुनसरी	धरान उपमहानगरपालिका	वडा अध्यक्ष	भुपेन्द्र राज मोक्तान
बाजुरा	त्रिवेणी नगरपालिका	वडा अध्यक्ष	खम्म दमाई
चितवन	खैरहनी नगरपालिका	वडा अध्यक्ष	नरेन्द्र नाथ अधिकारी
चितवन	खैरहनी नगरपालिका	वडा अध्यक्ष	विश्‍वविजय वस्नेत
रौतहट	गढीमाई नगरपालिका	वडा अध्यक्ष	जोगेन्द्र दास तत्मा
अछाम	मेल्लेख गाउँपालिका	वडा अध्यक्ष	राम बहादुर बोहरा
पर्सा	सखुवा प्रसौनी गाउँपालिका	वडा अध्यक्ष	बृजमोहन राय यादव
काभ्रेपलान्चोक	धुलिखेल नगरपालिका	वडा अध्यक्ष	राजन कोइराला
सर्लाही	हरिपुर्वा नगरपालिका	वडा अध्यक्ष	ईसहाक मिया अनसारी
काठमाण्डौ	दक्षिणकाली नगरपालिका	वडा अध्यक्ष	नानी बाबु बस्नेत
बारा	बारागढी गाउँपालिका	वडा अध्यक्ष	नन्‍दलाल राय थारु
गुल्मी	रुरु गाउँपालिका	वडा अध्यक्ष	पुर्ण बहादुर रेगामी
बैतडी	दोगडाकेदार गाउँपालिका	वडा अध्यक्ष	मान बहादुर विष्ट
सप्तरी	छिन्नमस्ता गाउँपालिका	वडा अध्यक्ष	प्रभाकर यादव
रुपन्देही	रोहिणी गाउँपालिका	वडा अध्यक्ष	धर्मराज यादव
सिन्धुपाल्चोक	इन्द्रावती गाउँपालिका	वडा अध्यक्ष	धन बहादुर श्रेष्ठ
कन्चनपुर	पुनर्वास नगरपालिका	वडा अध्यक्ष	फैरु तामाङ
खोटाङ	साकेला गाउँपालिका	वडा अध्यक्ष	मणि कुमार राई
नवलपपरासी पूर्व	बुदधीकाली गाउँपालिका	वडा अध्यक्ष	दल बहादुर खरु मगर
हुम्ला	खार्पुनाथ गाउँपालिका	उपाध्यक्ष	सिन्धु शाही हमाल