- कृष्ण न्यौपाने-
दमौली : चार वेद अठार पुराणका रचयिता व्यासको जन्मभूमि दमौलीलाई अन्तर्राष्ट्रिय स्तरसम्म परिचित गराउने अभियानमा सबै लाग्नुपर्नेमा जोड दिइएको छ। व्यास अवतरण दिवस एवं गुरुपूर्णिमाको अवसरमा व्यास नगरपालिकाले आज आयोजना गरेको कार्यक्रमका वक्ताहरुले हिन्दुहरुको आस्थाको थलो व्यासभूमिको थप प्रचारप्रसार आवश्यक रहेको बताए।
सो अवसरमा गण्डकी प्रदेशसभा सदस्य सरिता गुरुङले व्यास ऋषिकै कारण व्यासभूमि परिचित भए पनि यसको अझै प्रचारप्रसार आवश्यक रहेको बताउँदै व्यासभूमिलाई धार्मिक पर्यटनको केन्द्रविन्दु बनाउनुपर्ने र त्यसका लागि सबैले आ-आफ्नो क्षेत्रबाट सकेको सहयोग गर्नुपर्नेमा जोड दिइ।
व्यास नगरपालिकाका प्रमुख बैकुण्ठ न्यौपानेले व्यास क्षेत्रको विकास प्रक्रिया अभियानमा नगरपालिका सदैव प्रतिबद्ध रहेको उल्लेख गर्दै धर्मलाई पर्यटनसँग जोडेर व्यासभूमिको विकास गर्ने अभियान नगरपालिकाले सञ्चालन गरेको बताए। व्यासभूमिको विकासका लागि नगरपालिकाकै सक्रियतामा १०८ फिटको व्यासमूर्ति निर्माण अभियान शुरु भएको बताउँदै उनले व्यास-पराशर क्षेत्रको विकास, मानुङकोटको पर्यटन प्रबर्द्धन, एकीकृत मादी विकास योजनालगायतले व्यासभूमिको विकासमा सहयोग पुर्याउने उल्लेख गरे।
व्यासका अध्येता काशीनाथ न्यौपाने र शान्तिस्वरुपानन्द दामोदर बाबाले विश्वकै हिन्दुको मूल थलो व्यासभूमिमा १०८ फिटको मूर्ति निर्माणपछि थप चर्चा पाउने विश्वास व्यक्त गरे। व्यास क्षेत्र विकास कोषका उपाध्यक्ष प्रेमप्रकाश भट्टराईले १०८ फिटको व्यासमूर्ति निर्माणको टेण्डर भइसकेको र वर्षा लगत्तै उक्त कामले तीव्रता पाउने जानकारी दिए।
१०८ फिट व्यासमूर्ति निर्माणका लागि ७१ करोड दुई लाख १० हजार ८८९ रुपैयाँ रकम आवश्यक पर्दछ। पहिलो चरणमा पाँच करोड ५० लाख ५५ हजार ६४० रुपैयाँको लागतमा मूर्ति अड्याउने स्तम्भ निर्माणको काम शुरु भएको छ।
पहिलो चरणमा मूर्ति अड्याउन स्तम्भ निर्माणका लागि नगरपालिकाले गौरी पार्वती, देव एण्ड सयर/ऋषिशक्ति जेभीसँग सम्झौता गरेको छ। मूर्ति निर्माणका लागि व्यास नगरपालिकाको प्रस्तावमा संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयले साझेदारी गरेको छ। त्यसका लागि मन्त्रालयले चार करोड ५५ लाख रुपैयाँ बजेट उपलब्ध गराएको छ।
विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन (डीपीआर) अनुसार मूर्ति र पेडेस्टल (स्तम्भ) निर्माणका लागि मात्रै ३४ करोड १६ लाख ७६ हजार ९९३ रुपैयाँ लाग्ने अनुमान गरिएको छ। व्यासको मूर्ति निर्माणको थालनी विसं २०६८ देखि भएको थियो।
मूर्ति निर्माणका लागि रकम सङ्कलन गर्न सो बेला आयोजना गरिएको महायज्ञबाट करिब ७० लाख रुपैयाँ सङ्कलन भएको थियो। उक्त रकममध्ये १० लाख रुपैयाँको लागतमा नमूना मूर्ति निर्माण गरिएको छ, जुन व्यास नगरपालिकाको हाताभित्र राखिएको छ।
व्यासमूर्ति निर्माणका ३० हजार किलो तामा आवश्यक पर्ने अनुमान छ। पेडेस्टल (स्तम्भ) भित्र सङ्ग्रहालय, पुस्तकालय हल प्रस्ताव गरिएको छ।
गुरुयोजनाअनुसार व्यासको मूर्तिका अलवा प्रवेशद्वार, पार्किङ, टिकट काउण्टर, गार्ड घर, कोशेली घर, बिक्री कक्ष, धर्मशाला, प्रवचन हल, योग हल, समितिको सचिवालय बैठक कक्ष, सङ्ग्रहालय, वृत्तचित्र हल, व्यास पुस्तकालय, शौचालय, बगैंचाको साथ विश्राम घर, तलाउसहित मत्स्यगन्धा पार्क, चमेनागृह, पूजारी घर, २७ वटा साना व्यासका मूर्तिहरु, व्यासका अनुयायीको पाँच साना प्रतिमा र गणेश बसेर वेद लेखेको सानो मूर्ति प्रस्ताव गरिएको छ। यी सबै संरचना निर्माणका लागि ६० रोपनी क्षेत्रफल जग्गा आवश्यक पर्दछ।
पाँच हजार ५०० वर्ष अगाडि व्यास यस क्षेत्रमा अवतरण भएको धार्मिक विश्वास छ। व्यास ऋषिको जन्म बारेको प्रसङ्गमा दमौलीदेखि ८ किमि पूर्वछाब्दी बाराहको मन्दिरदेखि करिब ५० मिटर पश्चिमपट्टिको कुण्डमा व्यासकी माता सत्यवतीको जन्म भएको थियो, माछाको रूपबाट जन्म भएकीले त्यस कुण्डको नाम मत्स्य कुण्ड रहन आएको हो भनिन्छ।
