चिनियाँ विदेश मन्त्री वाङ यीको नेपाल भ्रमण कति सफल? दक्षिण एसिया भ्रमणमाथि उनीसँगको अन्तर्वार्ता

पछिल्लो साता दक्षिण एसियाका पाकिस्तान, अफगानिस्तान, भारत र नेपालको भ्रमण गरेर उत्तरी छिमेकी चीनका विदेश मन्त्री वाङ यी स्वदेश फर्किए। उनले यसबिच इस्लामावादमा आयोजिन अर्गनाइजेसन अफ इस्लामिक कोअपरेशनको विदेश मन्त्रीस्तरीय ४८ औं बैठकमा सहभागी भए। उनको दक्षिण एसिया भ्रमणका विषयमा चीनको केन्द्रीय सञ्चार माध्यममा अन्तर्वार्ता दिएका छन्। नेपालमा उनको भ्रमण कति फलदायी भयो त? चीनले भ्रमणलाई कसरी मूल्याङ्कन गरेको छ? यसबारे उनले अन्तर्वार्तामा प्रष्ट्याएका छन्।

तपाईँले हालै पाकिस्तान, अफगानिस्तान, भारत, र नेपालको भ्रमण गर्नुभयो। दक्षिण एसियाको भ्रमणको अनुभव हामीलाई बताउन सक्नुहुन्छ?

दक्षिण एसियाको यो भ्रमण युक्रेन संकटका प्रभावहरुको बाछिटाहरु अन्य क्षेत्रमा पनि पर्दै जाँदा, र विश्व शान्ति र विकासले नयाँ चुनौती सामाना गर्दै गर्दा भएको भ्रमण हो। दक्षिण एसियाका सबै देशहरू यस क्षेत्रमा दुर्लभ शान्ति र शान्त वातावरण कायम गर्न र महामारीपछिको आर्थिक पुनरुत्थानलाई गति दिन दृढताका साथ तत्पर छन् भन्ने हामीले गम्भिर रुपमा महसुस गरेका छौँ। यी राष्ट्रहरूले चीनको हैसियत र भूमिकालाई अझ बढी ध्यान दिएका छन् र रणनीतिक सञ्चारलाई सुदृढ पार्ने र चीनसँग पारस्परिक लाभकारी सहयोगलाई अझ गहिरो बनाउने आशा राखेका छन्।

यस भ्रमणले चीन र दक्षिण एसियाली देशहरू बिचको परम्परागत मित्रतालाई सुदृढ बनाएको छ, आपसी समझदारीलाई बलियो बनाएको छ। रणनीतिक आपसी विश्वासलाई प्रगाढ बनाएको छ, सहयोगका मुख्य दिशा र क्षेत्रहरू स्पष्ट गरेको छ र नयाँ परिस्थितिमा एकता, सहयोग र साझा विकासका लागि व्यापक सहमतिलाई सुदृढ गरेको छ।

चीनको समग्र वैदेशिक मामिलामा छिमेकीहरूले प्रमुख स्थान ओगटेका छन्। अन्तर्राष्ट्रिय परिस्थिति जतिसुकै परिवर्तन भए पनि चीनले दक्षिण एसियाली देशहरूलगायत छिमेकी राष्ट्रहरूसँग सधैं रणनीतिक दृष्टिकोणबाट हेर्छ र विकास गर्छ। अन्तर्राष्ट्रिय परिस्थिति जति उथलपुथल हुन्छ त्यति नै हामीले जित-जितको नतिजा प्राप्तिका लागि शान्ति, विकास, सहयोगको अवधारणा सहितको झण्डालाई थप बलियोग गरी माथि फहराउनुपर्छ। हामीले छिमेकी कुटनीतिमा सद्भाव, इमान्दारिता, पारस्परिक हित र समावेशीताको अवधारणालाई कायम राख्नुपर्छ। छिमेकीसँग साझेदारी गर्दै समुदाय निर्माणलाई प्रवर्द्धन गर्नुपर्छ।

चीन राष्ट्रपति सी चिनफिङ र विभिन्न देशका नेताहरूले गरेको महत्त्वपूर्ण सहमतिलाई व्यावहारिक रूपमा कार्यान्वयन गर्न, एकअर्काको मुख्य चासो र प्रमुख चासोहरूलाई समर्थन गर्न, विकास र पुनरुत्थानको प्रवर्द्धन गर्न र जनताको जीविकोपार्जनमा सुधार गर्न छिमेकी राष्ट्रहरूसँग मिलेर काम गर्न इच्छुक छ। क्षेत्रीय सुरक्षा र विकास वातावरण कायम राख्ने, र अन्तरराष्ट्रिय परिवर्तनका चुनौतिहरूको सामना गर्ने र यस क्षेत्रका लागि थप स्थिर, समृद्ध भविष्यको बाटो खोल्ने समन्वय गर्न चाहन्छ।

आन्तरिक तथा वाह्य अनिश्चितता बढ्दै गर्दा चीन-पाकिस्तान रणनीतिक साझेदारी कसरी अगाडि बढ्ला?

यस भ्रमणको क्रममा वर्तमान अन्तर्राष्ट्रिय र क्षेत्रीय परिस्थितिमा दुई देशबिचको रणनीतिक सहयोगलाई अझ गहिरो बनाउने विषयमा पाकिस्तानी सरकार र सैन्य नेताहरूसँग नयाँ महत्वपूर्ण सहमतिमा म पुगेको छु।

हामी सबै आयामका मित्रता प्रवर्द्धन गर्नेछौं। चीन र पाकिस्तानबिच परम्परागत मित्रता अटुट र बलियो छ। अन्तर्राष्ट्रिय र घरेलु परिस्थितिहरू जतिसुकै परिवर्तन भए पनि चीनले पाकिस्तानप्रतिको मित्रतापूर्ण नीतिलाई अडिग रूपमा पालन गर्नेछ। पाकिस्तानी पक्षले पाकिस्तान-चीन मित्रता पाकिस्तानको कुटनीतिको आधारशीला हो र यो पाकिस्तानी सरकार र विपक्षी दलहरूको उच्च सहमति पनि हो भनी दोहोर्‍याएको छ। पाकिस्तान-चीन मित्रता र सहयोग अडिग रहनु भनेको ‘रातो रेखा’ हो जुन कसैले पार गर्न सक्दैन।

हामी चौतर्फी सहयोगलाई गहिरो बनाउनेछौं। चीनको नयाँ विकास ढाँचामा पाकिस्तानको गहिरो सहभागितालाई चीनले स्वागत गर्दछ। दुवै पक्ष चीन-पाकिस्तान आर्थिक करिडोरको यातायात र ऊर्जा पूर्वाधार परियोजनाहरूलाई सुदृढ गर्न, उद्योग, कृषि र डिजिटल जस्ता क्षेत्रहरूको फराकिलो दायरामा विस्तार गर्न र करिडोरलाई थप व्यापक, दिगो र उच्च गुणस्तर हासिल गर्न प्रवर्द्धन गर्न सहमत भएका छौँ। विकास, र प्रभावकारी रूपमा पाकिस्तानको आर्थिक र सामाजिक विकासमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ, पाकिस्तानी जनताले चीन-पाकिस्तान मित्रताको जीवन्तता र व्यावहारिक लाभहरू महसुस गरुन्।

हामी अन्तर्राष्ट्रिय निष्पक्षता र न्यायको रक्षा गर्नेछौं। चीन र पाकिस्तान वास्तविक बहुपक्षीयताको अभ्यास गर्न, शक्तिहरूद्वारा हुने दादागिरीको दृढतापूर्वक विरोध गर्न र शीतयुद्धको मानसिकताको पुनरुत्थानको प्रतिरोध गर्न सहमत भएका छन्। दुवै पक्षले अफगानिस्तानको अन्तरिम सरकारसँग सञ्चार जारी राख्ने, अफगानिस्तानका छिमेकी राष्ट्रहरूको समन्वय र सहयोग संयन्त्रको महत्त्वपूर्ण भूमिकालाई पूर्ण रूपमा खेल्ने र अफगानिस्तानको शान्तिपूर्ण पुनर्निर्माणमा आ-आफ्नो शक्तिको योगदान दिनेछन्। अन्तर्राष्ट्रिय र क्षेत्रीय मुद्दाहरूको सामना गर्दा संयुक्त राष्ट्र संघको बडापत्रका उद्देश्य र सिद्धान्तहरूलाई समर्थन गर्नुपर्छ र संवाद र परामर्शबाट दिगो र प्रभावकारी समाधान खोज्नुपर्छ भन्ने दुवै देश विश्वास गर्छन्।

अफगानिस्तानको अन्तरिम सरकार स्थापना भएयता चीन सरकारले अफगानिस्तानमा उच्चस्तरीय प्रतिनिधिमण्डल पठाएको यो पहिलो पटक हो। यो यात्राको लागि मुख्य उद्देश्य के हो?

अफगानिस्तानको यो भ्रमण मुख्यतया तीनवटा लक्ष्यहरूमा केन्द्रित छ: पहिलो, दुई देशका जनताबिचको परम्परागत मित्रतालाई निरन्तरता दिन; दोस्रो, स्थलगत रुपमै अफगानिस्तानको अन्तरिम सरकारको निर्माण र प्रशासनको निरीक्षण गर्न; तेस्रो, अफगान पक्षसँग प्रत्यक्ष संवाद गर्न, आपसी समझदारी बढाउन, आपसी विश्वासको आधार निर्माण गर्न। भ्रमण अफगानिस्तानसँग चीनको थियान्चिन, दोहा र अन्य ठाउँमा भएको द्विपक्षीय सम्पर्कको निरन्तरता पनि हो। अन्तर्राष्ट्रिय शान्ति र सुरक्षा एजेन्डामा, विशेष गरी अफगानिस्तानका छिमेकी देशहरूका लागि अफगान मुद्दा अझै महत्त्वपूर्ण स्थानमा छ भन्ने स्पष्ट संकेत दिने लक्ष्य राखेको छ। यसमा सबै पक्षले आ-आफ्नो जिम्मेवारी बहन गरी निर्माणमा भूमिका खेल्नुपर्छ।

चीनले अफगान मुद्दामा सधैं जिम्मेवार दृष्टिकोण राखेको छ र "तीन सम्मान (three respect)" र "तीन कहिल्यै (three nevers)" लाई पालना गरेको छ। चीनले अफगानिस्तानको स्वाधीनता, सार्वभौमसत्ता र क्षेत्रीय अखण्डताको सम्मान गर्छ। अफगान जनताले गरेको स्वतन्त्र छनौटको सम्मान गर्छ र अफगान धार्मिक आस्था र जातीय रितिरिवाजको सम्मान गर्छ। चीनले अफगानिस्तानको आन्तरिक मामिलामा कहिल्यै हस्तक्षेप गर्दैन। अफगानिस्तानमा कहिल्यै आफ्नो स्वार्थ खोज्दैन र कथित प्रभावको क्षेत्र कहिल्यै खोज्दैन। अफगान मित्रहरूले प्रायः भनिरहेका छन्, चीन एकमात्र प्रमुख देश हो जसले अफगानिस्तानलाई चोट पुर्‍याएको छैन। हामी शान्तिपूर्ण सहअस्तित्वका पाँच सिद्धान्तका आधारमा अफगानिस्तानसँग सामान्य र मैत्रीपूर्ण छिमेकी सम्बन्ध विकास गर्न इच्छुक छौँ।

हामीले याद गरेका छौं कि अफगानिस्तानको अन्तरिम सरकारले सक्रिय रूपमा अन्तर्राष्ट्रिय समुदायको सरोकारलाई प्रतिक्रिया दिएको छ। राज्य शासनमा केही दृश्य परिणामहरू हासिल गरेको छ। अफगानिस्तानको अन्तरिम सरकारले सुशासनमा समावेशी र विवेकशील बन्ने र अफगान जनताको हित र अन्तर्राष्ट्रिय समुदायको अपेक्षा अनुरूपको दिशामा प्रयास गर्ने अपेक्षा गरिएको छ। अफगानिस्तानको सार्वभौमसत्ताको सम्मान गर्ने आधारमा चीनले अफगानिस्तानसँग जनताको जीविकोपार्जनमा सुधार गर्ने, अफगानिस्तानको स्वतन्त्र विकास क्षमता बढाउने र व्यावहारिक नतिजामा ध्यान केन्द्रित गर्ने सिद्धान्तका आधारमा व्यवस्थित रूपमा अफगानिस्तानसँग पारस्परिक लाभकारी सहयोग गर्न इच्छुक छ। चिनियाँ पक्षले पनि सुरक्षा नै विकासको आधार भएको कुरामा जोड दिएको छ र अफगान पक्षले आफ्ना प्रतिबद्धताहरू पूरा गर्ने र "पूर्वी तुर्किस्तान इस्लामिक आन्दोलन" लगायत सबै आतंकवादी शक्तिहरू विरुद्ध अझ दृढतापूर्वक लड्न थप प्रभावकारी कदम चाल्ने आशा राखेको छ।

अफगान पक्षले चीन र अफगानिस्तानबिचको सहस्राब्दी मित्रताको उच्च प्रशंसा गरेको छ। अफगानिस्तानका जनताले अत्यन्तै कठिन समयमा सहयोग गरेकोमा चिनियाँ पक्षलाई धन्यवाद दिएका छन्। अफगानिस्तानको पुनर्निर्माण र विकासमा चीनको थप सहयोगको अपेक्षा गरेका छन्। "बेल्ट एन्ड रोड इनिसियटिभ (बीआरआई)"मा सहभागी हुने अपेक्षा राखेका छन्। अफगान पक्षले कुनै पनि आतंकवादी संगठनलाई अफगानिस्तानमा सञ्चालन हुन नदिने र आफ्नो भूमि कुनै पनि व्यक्ति तथा संगठनलाई चीन तथा अन्य देशको विरुद्ध प्रयोग गर्न नदिने प्रतिवद्धता जनाएको छ। साथै, उसले चीनलाई कमजोर पार्ने कार्यहरूलाई निस्तेज पार्ने वाचा गरेको छ। अफगानिस्तानले साँचो स्वतन्त्रता र स्वतन्त्र विकास हासिल गरिरहँदा सम्म अफगानिस्तानका जनताले अन्तर्राष्ट्रिय समुदायको सहयोगमा वास्तवमै आफ्नो भाग्य आफ्नै हातले निर्माण गर्नेछन्। र, अफगानिस्तान एसियाको केन्द्र बन्ने छ भन्नेमा चीनले आशा गरेको छ। जनताले वर्षौंको द्वन्द्वका कष्टबाट पनि मुक्ति पाउनेछन् र शान्तिपूर्ण जीवन बिताउनेछन्।

सीमा विवादका कारण हालैका वर्षहरूमा चीन-भारत सम्बन्ध तल्लो तहमा पुगेको छ। भारत भ्रमणका क्रममा भारतीय पक्षसँग के सहमति भएको छ? चीन–भारत सम्बन्ध अब कसरी अगाडि बढ्छ ?

चीन र भारत प्रतिद्वन्द्वी होइनन् साझेदार हुन्। हामीले एकअर्कालाई उपभोग गर्नुभन्दा एक अर्कालाई प्राप्त गर्नुपर्दछ। यो होसियारीपूर्वक विचार गरेर चीनले गरेको रणनीतिक निर्णय हो। चीन र भारतबिचको इतिहासबाटै बाँकी रहेका सीमा समस्याहरू छन्, जसले कहिलेकाहीं द्विपक्षीय सम्बन्धलाई असर गर्छ र चुनौती दिन्छ। साथै, दुई परिपक्व र तर्कसंगत छिमेकीका रूपमा हामीले सीमा समस्यालाई द्वीपक्षीय सम्बन्धमा उचित स्थानमा राख्नुपर्दछ र सीमा समस्यालाई द्वीपक्षीय सम्बन्ध विकासमा बाधा पुर्‍याउन वा परिभाषित गर्न प्रयोग गर्नु हुँदैन भन्ने दृढ विश्वास छ। चीन र भारतले द्वीपक्षीय सम्बन्धलाई दीर्घकालीन दृष्टिकोणले हेर्नुपर्छ। एकअर्काको विकासलाई जित-जितको मानसिकताका साथ हेर्नुपर्छ र बहुपक्षीय प्रक्रियाहरूमा सहकार्यात्मक दृष्टिकोण राख्नुपर्छ भन्ने हामीले प्रस्ताव गरेका छौँ। यो रचनात्मक सोच समयको परीक्षामा खडा हुन सक्छ र यो चीन-भारत आदानप्रदानको ऐतिहासिक तर्कसँग मेल खान्छ।

यस भ्रमणका क्रममा मैले भारतीय विदेशमन्त्री जयशंकर र राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार अजित डोभालसँग गहन विचारविमर्श गरेका थिएँ। चीन-भारत सम्बन्धको निरन्तर अस्थिरता दुई जनताको आधारभूत हितमा छैन र क्षेत्रीय शान्ति र स्थायित्वका लागि अनुकूल छैन भन्ने दुवै पक्षको सबैभन्दा प्रमुख भावना हो। “चीन र भारतले एकअर्काका लागि खतरा नबनाएर एक अर्काको विकासका लागि अवसरहरू उपलब्ध गराउनुपर्छ”, भन्ने साझा मत हो। व्यावहारिक समस्याहरूको उचित समाधान र व्यवस्थापन र नियन्त्रण गर्ने विषयमा दुई देशका नेताहरूले गरेको महत्त्वपूर्ण सहमतिलाई हामीले पालना गर्नुपर्छ। द्वीपक्षीय सम्बन्धको स्थिर र दिगो विकासलाई सहज बनाउनका लागि वर्षौंदेखि विद्यमान मतभेदहरूलाई समाधान गर्नु, सीमावर्ती क्षेत्रमा शान्ति सुरक्षा कायम गर्नु दुई देशको साझा आकांक्षा हो। चीन र भारत प्रमुख अन्तर्राष्ट्रिय र क्षेत्रीय मुद्दाहरूमा समान वा समान अडानहरू साझा गर्छन् र थप सकारात्मक ऊर्जा प्रदान गर्न एकअर्कालाई बुझ्ने र समर्थन गर्ने प्रयास गर्नुपर्छ भन्ने दुवै पक्षको विश्वास छ।

भारतका राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार डोभालसँगको भेटका क्रममा यही कुरा राखेँ। जसरी हिमाल र चट्टानले खोलाको बहाव रोक्न सक्दैन, त्यसरी नै दुई पक्षबिचको केही मतभेदले द्वीपक्षीय सम्बन्धको विकासको सामान्य प्रवृत्तिलाई परिवर्तन गर्न नहुने उनको भनाइ थियो। वर्तमान जटिल र अस्थिर अन्तर्राष्ट्रिय र क्षेत्रीय परिस्थितिको सामना गर्दै चीन र भारतले द्वीपक्षीय सम्बन्धमा रहेका ढुङ्गा हटाउन मात्र होइन, एकअर्कालाई आधा बाटोमा भेट्न पनि संयुक्त प्रयास गर्नुपर्छ भन्ने मेरो विश्वास छ। चीन-भारत मित्रता समयको शक्तिशाली प्रवृतिमा परिणत हुनेछ र सबै प्रकारका अवरोधहरू पार गर्दै सही दिशामा अघि बढ्नेछ।

गत जुलाईमा नेपालको राजनीतिक अवस्था परिवर्तन भयो। नयाँ सरकार बनेपछि चिनियाँ विदेशमन्त्रीको यो पहिलो नेपाल भ्रमण हो। दुई पक्षबिच के सहमति भयो?

चीन र नेपाल हिमाल र नदीले जोडिएका छन्। यहाँका जनताबिच पुस्तौँदेखिको मैत्री सम्बन्ध रहेको छ। दुई देशहरू सधैं एकअर्काको साथमा उभिएका छन्। र, साझा भाग्य आदानप्रदान गरेका छन्। ठूला र साना देशहरूले एकअर्कालाई समान रूपमा व्यवहार गर्दै तथा जीत-जीतको साझेदारीको नमुना स्थापित गरेका छन्।

पारस्परिक समझदारी र सहयोग चीन र नेपालबिचको मित्रताको परम्परा हो र यो दुई देशबिचको रणनीतिक साझेदारीको जग पनि हो भन्ने कुरामा हामी सहमत छौँ। चीनको मैत्रीपूर्ण नीति नेपालका सबै पक्ष र जनतालाई निरन्तरता र स्थायित्व कायम गर्ने लक्ष्य राखिएको छ। राष्ट्रिय सार्वभौमसत्ता र राष्ट्रिय स्वाभिमानको रक्षा गर्न नेपाली पक्षलाई दृढताका साथ साथ दिने, आफ्नै राष्ट्रिय परिस्थिति र हित अनुकूल विकास मार्गको खोजीमा नेपाली पक्षलाई सहयोग गर्ने र स्वतन्त्र स्वदेशी तथा विदेश नीतिहरू अवलम्बन गर्न नेपाली पक्षलाई सहयोग गर्ने छौँ। नेपाली पक्षले एक चीन नीतिलाई दृढताका साथ पालना गर्ने, आफ्नो मूल हितको रक्षाका लागि चीनलाई दृढताका साथ साथ दिने र कुनै पनि शक्तिलाई नेपाली भूमि चीन विरोधी गतिविधिमा प्रयोग हुन नदिने र चीनको हितमा हानी पुर्‍याउन नदिने कुरा दोहोर्‍याएको छ।

हामीले "बेल्ट एण्ड रोड" को संयुक्त निर्माणलाई तीव्रता दिन, प्रमुख सहयोग परियोजनाहरू प्रवर्द्धन गर्न, दुई देशबिच सहज ‘ल्याण्ड-क्रसिङ’ सुनिश्चित गर्न, सीमापार सहयोगलाई बढाउन, दुई देशबिचको आर्थिक र सांस्कृतिक आदानप्रदानका लागि च्यानलहरूलाई समृद्ध र विस्तार गर्न सर्वसम्मतिले सहमति जनाएका छौं।

ट्रान्स-हिमालय मल्टिडाइमेन्सनल सम्पर्क सञ्जाल निर्माण गर्दै हिमालयलाई दुई देशबिचको मैत्रीपूर्ण सहयोगको सम्पर्क माध्यम बनाउन सहमति भएको छ। चिनियाँ पक्ष नेपाललाई मानव संशाधन, भौगोलिक स्थिति र प्राकृतिक पारिस्थितिका तीन फाइदाहरू पूरा गर्न, चीनको विकासका अवसरहरू साझा गर्न र आफ्नै विकास र पुनरुत्थानलाई गति दिन मद्दत गर्न इच्छुक छ। चीनले नेपाललाई महामारीलाई पूर्णरूपमा परास्त गर्न नेपाललाई भ्याक्सिन र भौतिक सहयोग उपलब्ध गराउन जारी राख्नेछ।

दुवै पक्ष आन्तरिक मामिलामा हस्तक्षेप नगर्ने सिद्धान्त र अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धका आधारभूत मान्यताहरूको रक्षा गर्ने, एकपक्षीयताको प्रतिरोध गर्ने र शक्ति राजनीतिको विरोध गर्ने विषयमा हामीले प्रतिवद्धता दोहोर्‍याएका छौँ। नेपाल अन्य देशहरूसँगको मैत्रीपूर्ण सम्बन्धमा बसेको र चीन र दक्षिण एसियाबिचको सहयोगको उच्चस्थल बनेको देख्दा चिनियाँ पक्ष खुशी छ। चिनियाँ पक्षले राष्ट्रपति सी चिनफिङले प्रस्ताव गरेको विश्वव्यापी विकास पहलका लागि नेपाली पक्षको दृढ समर्थनको प्रशंसा गर्दछ। र, विकासोन्मुख देशहरू, विशेष गरी अतिकम विकसित देशहरूको विकास र समृद्धिका लागि चीन दिगो विकासका लागि संयुक्त राष्ट्रसङ्घीय सन् २०३० एजेन्डाको प्रवर्द्धनलाई तीव्रता दिन नेपाली पक्षसँग मिलेर काम गर्न इच्छुक छ।

यो भ्रमण यस्तो समयमा भएको छ कि युक्रेनमा संकट फैलिने क्रम जारी छ। युक्रेन संकट र यसको असरलाई देशहरूले कसरी हेर्नुहुन्छ?

युक्रेन संकट युरोपमा भयो, तर यस प्रभावको वाछिटाले विश्व शान्ति, स्थिरता र आर्थिक पुनरुत्थानलाई असर गर्दै सम्पूर्ण विश्वमा फैलिएको छ। दक्षिण एसियासमेतका विकासोन्मुख देशहरूको ठूलो संख्या यस अवस्थाको विकासप्रति अत्यधिक चिन्तित छ। विश्व विभाजन र टकरावमा फस्छ कि भन्ने उनीहरुमा चिन्ता भरिएको छ। एकपक्षीय प्रतिबन्धहरूले विश्वव्यापी औद्योगिक श्रृंखला र आपूर्ति श्रृंखलालाई नोक्सान पुर्‍याउने छ भन्ने गम्भीर चिन्ता हो।

हाम्रो सामान्य सहमती यी हुन्:

युद्ध वा प्रतिबन्ध राम्रो समाधान होइन। वार्ताबाट शान्तिपूर्ण रूपमा विवाद समाधान गर्नुपर्छ। अन्तर्राष्ट्रिय समुदायले आगोमा घ्यु थप्ने होइन कि शान्ति कायम गर्न र वार्तालाई प्रवर्द्धन गर्नुपर्छ।

संयुक्त राष्ट्र संघको बडापत्रको उद्देश्य र सिद्धान्तलाई कायम राख्न र सबै देशको सार्वभौमसत्ता, स्वतन्त्रता र भौगोलिक अखण्डताको रक्षा गर्न आवश्यक छ। यससँगै मुद्दाका आधारमा समान व्यवहार हुनुपर्छ, र द्वैध चरित्र हुनुहुँदैन।

समान, वृहत्, साझेदारी र दिगो सुरक्षा अवधारणाको वकालत गर्न आवश्यक छ। एक देशको सुरक्षा अन्य देशको सुरक्षामा सम्झौता गरेर हुन सक्दैन र सैन्य बल बलियो बनाएर क्षेत्रीय सुरक्षाको ग्यारेन्टी हुनै सक्दैन। सुरक्षाको अविभाज्यताको सिद्धान्त अनुसार, हामीले सन्तुलित, प्रभावकारी र दिगो सुरक्षा संरचना निर्माण गर्नुपर्छ, ताकि युरोप युद्धबाट मुक्त होस् र अन्य क्षेत्रहरू संलग्न नहोस्।

हामीले स्वतन्त्र विदेश नीतिहरू पछ्याउने सबै देशहरूको अधिकारको रक्षा गर्नुपर्छ, र राजनीतिक दबाब र जबरजस्ती पक्ष चयनको विरोध गर्नुपर्छ। जटिल मुद्दाहरू र विभिन्न विचारहरूको सामना गर्दा, हामीले शत्रु वा मित्र बन्ने सरल दृष्टिकोण अपनाउनु हुँदैन, शीतयुद्धको मानसिकतालाई पुनर्जीवित गर्न र शिविरहरु बिचको टकराव सिर्जना गर्न हुँदैन।

यस क्षेत्रको शान्ति, स्थायित्व र विकासको कठिन परिस्थितिलाई कायम राख्न र एसियामा शिविर द्वन्द्व र अशान्तिको शुरुवातको प्रतिरोध गर्दै यस क्षेत्रको शान्ति, स्थायित्व र विकास प्राप्ति आवश्यक छ। एसियाली देशहरु ठूला शक्तिहरू विरूद्ध प्रयोग हुने चेस बोर्डका प्यादा होइनन्।

(अन्तर्वार्ता चिनियाँ विदेश मन्त्रालयबाट साभार गरी बिधुर ढकालले गरेको नेपाली भावानुवाद)