काठमाडौं : जलवायु परिवर्तनका कारण पछिल्लो दिनहरुमा तराईका जिल्लामा तातो हावा 'हिट वेभ' बढ्न थालेको छ। जेठ १७ यता तापक्रम बढ्न थालेपछि तराईका जिल्लाहरुमा हिट वेभको खतरा बढेको मौसमविद् शान्ति कँडेलले बताइन्।
'३१ मेबाट हेर्दा तापक्रम बढेको देखिन्छ। तराई क्षेत्रमा बढी छ। पहिले यस्तो थिएन। तराई क्षेत्रमा ४० डिग्री बढी छ। हिजोको बेसमा ६ वटा स्टेसनमा हेर्दा ५ वटामै ४० भन्दा बढी छ,' कँडेलले भनिन्।
पछिल्लो दिनहरुमा तापक्रम बढ्दा तराईको जनजीवन प्रभावित भएको छ। 'हिट वेभ'ले समस्या देखिन थालेपछि राष्ट्रिय विपद् जोखिम न्यूनीकरण व्यवस्थापन प्राधिकरणले शुक्रवार सिंहदरवारमा यसबारे छलफल गर्न आयोजित कार्यक्रममा मौसमविद् कँडेलले यसपटक धेरै क्षेत्रमा तापक्रम वृद्धिमा 'रेकर्ड ब्रेक' भएको बताइन्।
नवलपरासीक दुम्कौलीमा बुधवारमात्र रेकर्ड ब्रेक भएको उनले उल्लेख गरिन्। उनका अनुसार यसअघि सन् १९७९ मा तापक्रम ४३.७ सेल्सियस रेकर्ड भएकोमा यस क्षेत्रमा बुधबार ४३.८ सेल्सियस पुगेको छ।
'नवलपरासीको दुम्कौलीमा ४३.८ सेल्सियस पुगेको छ। सन् १९७९ मा ४३.७ डिग्री पुगेको थियो। ओखलढुंगामा पनि हिट वेभ रेकर्ड ब्रेकिङ छ,' कँडेलले भनिन्, 'धेरै स्टेसनमा इभर रेकर्डिङ भएको छ। हिजोसम्म इक्ट्रिम मेक्सिमम रेकर्ड ब्रेकिङ छ। जुनमा पनि इभर रेकर्डेड भएको छ।'
उनका अनुसार गर्मीका कारण मनसुन समेत प्रभावित हुने देखिएको छ।
'मनसुन पनि प्रभावित हुने देखिन्छ। ड्राइ कन्डिसन छ। १३ जुनमा मनसुन सुरु हुनुपर्ने हो। तर ड्राइ नै छ अहिलेसम्म। १५/१६ सम्म वर्षा हुने देखिन्छ,' कँडेलले भनिन्, 'त्यसको हप्तादिनपछि फेरि ड्राइ हुने देखिन्छ। सरदरभन्दा अधिकतप तापक्रम अनगोइङ छ। न्यूनतम तापक्रम पनि बढ्ने देखिन्छ।'
भारतको केरलामा हिजोमात्रै मनसुन भित्रिएको थियो। साधरणतय केरलामा मनसुन भित्रिएपछि नेपालको पूर्व क्षेत्रसम्म आइपुग्न करिब १५-१६ दिन लाग्छ। केरलामा मनसुन प्रवेश भइसकेपछि नेपालमा पनि चाँडै मनसुन प्रवेश हुने मौसमविद्हरुको भनाइ छ। तर, अहिलेको सुख्खा अवस्थाले मनसुन केही ढिलो हुन सक्ने पनि उनीहरु बताउँछन्।
मौसम पूर्वानुमान महाशाखाले अझै केही दिनसम्मको देशभरिको तापक्रमको अवस्था तथा विश्लेषण अनुसार तराईका धेरैजसो भू-भागहरूमा अधिकतम र न्यूनतम तापक्रम क्रमिक रुपमा बढ्ने भन्दै सतर्क रहन आग्रह गरेको छ। हालको तल्लो र उपल्लो वायुमण्डलको अध्ययन र विश्लेषण अनुसार नेपालमा यस वर्षको मनसुनको आगमन हुन अझै केही दिन लाग्ने देखिन्छ भन्दै देशका तराई भू-भागहरूमा आगामी पाँच दिन सम्म तातो हावा तथा लू को सम्भावना यथावत् रहने महाशाखाले जनाएको छ।
तराईमात्र होइन, काठमाडौंमा समेत तातो हावा चल्न थालेको छ। काठमाडौं उपत्यका लगायत देशका अन्य उपत्यकाहरूमा समेत तापक्रममा क्रमिक बृद्धि भइरहेको र देशको तराई भू-भागमा, मुख्यतयाः मध्य तराई र आसपासमा अधिकतम तापक्रम ४० डिग्री सेल्सियस वा सो भन्दा बढी मापन भएको छ।
महाशाखाले तातो हावा तथा लू बाट हुने सम्भावित असरहरू जस्तैः थकाई लाग्ने, कमजोरी हुने, बढी तिर्खा लाग्ने, टाउको दुख्ने, खुट्टा बाउँडिने, चक्कर आउने, बेहोस हुने, मांसपेशीहरू दुख्ने, बान्ता आदि हुनसक्ने देखिएकोले सो बाट बच्न विभिन्न उपाय अपनाउन सुझाएको छ।
तातो हावा तथा लूबाट बच्न बढी गर्मीको समयमा घर भित्र अर्थात् चिसो स्थानमा रहने, बाहिरी वातावरणमा बढी नजाने (घाममा बढी नबस्ने, हल्का लुगा लगाउने, सुती कपडा लगाउने, बाहिर निस्कँदा टाउको छोप्ने, टोपी लगाउने, नियमित (पटक-पटक) पानी तथा झोल पदार्थ (जुस, सर्वत, आदि) प्रशस्त मात्रामा पिउने र स्वास्थ्यमा समस्या भएमा स्वास्थ्यकर्मीसँग नियमित सम्पर्कमा रही थप सल्लाह सुझाव लिन समेत अनुरोध गरिएको छ।
