Dec 27, 2024 | १२ पुष २०८१
Dec 27, 2024 | १२ पुष २०८१
कालो दौरा कालै सुरुवाल। शिरमा चाँदतोड जडित पगरी। कम्मरमा खुकुरी। कसैको हातमा भरुवा बन्दुक त कसैकोमा ढाल। काठमाडौंमा मनाइने विभिन्न पर्वहरुमा यही पहिरनमा देखिन्छन् सेनाको एक टुकडी। जात्रा पर्वहरुमा नौमती बाजाका साथै, ढोल, बाँसुरी, झ्याली र ड्रम बजाउँदै हिँड्ने ५० भन्दा बढीको समूह जसलाई गुरुज्यूको पल्टनका नामले चिन्छन् धेरैले। ‘जैथक’ रणभूमिमा अंग्रेजसँगको युद्ध जितेको इतिहास छ यस पल्टनसँग। नेवार समुदायले…
दृश्य १ किलागलको बिज्यापू ननि। इन्द्रजात्रा सुरु हुनुभन्दा एक हप्ता अघिदेखि हरेक रात चोकमा मानिसको भिड लाग्नेगर्छ। बाहिर चोकमा सुकुल ओछ्याएर वृद्धहरु विभिन्न राग निकाल्न बाजा बजाउने तयारी गरिरहेका हुन्छन्। बालबालिका नृत्य हेर्न सुकुलको अघिल्लो भागमा गएर बस्छन्। इन्द्रजात्रा सुरु हुनु दुई दिन अघिसम्म यस्तो क्रम निरन्तर चल्छ। तयारी – दी प्याखं (देवी नाच)को। निर्माणाधीन आगम घरको तल्लो तल्लाको कोठामा…
वसन्तपुरबाट केही मिटर टाढा छ लाखेननी। यँया (इन्द्रजात्रा)मा यहीँबाट निस्किन्छन् मजिपा लाखे। इन्द्रजात्रा सुरु भएको एक सातासम्म लाखे नाचेको दृश्य हेर्न सयौं मानिस यहाँ पुग्छन्। धेरैको प्रश्न हुन्छ लाखे को बन्छ? पूरै जात्रामा एकैजना लाखे बन्छन् कि परिवर्तन हुन्छन्? हरेक युगमा उपद्रो गर्ने मानिसहरुको कमी हुँदैन। मानिसभित्र रहेको राक्षस जन्मेपछि ऊ उदण्ड हुन्छ, आतंककारी बन्छ। तर, समाजका मानिसहरु एकजुट भएपछि…
काठमाडौं : केही साताअघि उद्योगपति विनोद चौधरीले ट्वीटरमा एउटा भिडियो सेयर गरे। भिडियोमा उनले स्थानीयस्तरमा रोगजारी उत्पादन हुनुपर्नेमा जोड दिएका थिए। ठूलठूला आयोजना सञ्चालन गर्न समय आउने भन्दै उनले युवाहरुलाई तत्काल स्थानीय स्तरमा नै रोजगारी दिने सिप विकास गर्ने कुरा अघि सारेका थिए। 'जलविद्युत, सिमेन्टजस्ता ठूला योजनाको कुरा पछि गरौंला। अहिले स-साना कामबाट बेरोजगार युवाहरुलाई आड दिउँ। स्थानीय स्तरमा रोजगारीमा…
सुतिको कपडाले बनेको सेतो क्यानभास। करिब १५ वर्ष अगाडि यही क्यान्भासमा सुरु भयो कलमबाट रेखाङ्कन। बनाउनु थियो ठूलो आकृतिको महारक्त गणपति। १२ वटा हातले सिद्ध भएको गणेशको बृहत पौभा। सम्यक आजिविका पौभाको मूल मन्त्र। बाल्यकालदेखि नै गणेशसँगै अन्य देवीदेवताको आकृति कोर्दै हुर्किएका लोक चित्रकारका लागि यस्तोखाले पौभा बनाउनु चुनौतिपूर्ण नै थियो। किनभने उनले पौभा कसैलाई समर्पित गर्न बनाएका थिए। नेपाल…
भनिन्छ - सधैं जित्नेहरुको हातमा हुन्छ इतिहासको लेख्नेको लगाम। इतिहासका अक्षरहरुमा जित्नेको देवत्वकरण र हार्नेको दानवीकरण हुनुको कारण त्यही हो। किनकि पराजितहरुको इतिहासमा मूल्याङ्कन हुँदैन। कुनै बेलाको समृद्ध राज्य कीर्तिपुरमाथि इतिहासकारहरुले 'निर्मम' रुपमा न्यारेसन गरे जसले यो भेगलाई सधैं छायाँमा पारिरह्यो - अलग राज्य हुँदादेखि अहिलेसम्मै। काठमाडौंभित्रकै सांस्कृतिक नगर भए पनि कीर्तिपुर केन्द्रको छायाँमा पर्दै आएको शहर बन्यो। पृथ्वीनारायण शाहले…
_(3)1.jpg)
नेकपा एमाले विभाजित भइसकेको छ। पार्टी अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीको प्रवृत्तिविरुद्ध विद्रोह गर्दै माधवकुमार नेपाल पक्षले नेकपा एकीकृत समाजवादी दल दर्ताका लागि निर्वाचन आयोगमा निवेदन दिएको छ। दल दर्ता प्रक्रिया सुरु भइसकेको छ। शनिवार र स्थानीय पर्वका कारण बाँकी दुई दिन नेताहरुका लागि ‘कुलिङ पिरियड’ झै भएको छ। यसबिच, यसअघि माधव नेपाल पक्षमा देखिएका नेताहरु एकताका लागि भन्दै अन्तिम प्रयासमा छन्। ‘तेस्रो…
काठमाडौं : खेतमा रोपाइँका लागि शक्तिशाली गथांमुग: राक्षसलाई बोलाउने कथन छ नेवार समुदायमा। गथांमुग:का दिनमा भने गथांमुगलाई दहन गर्दै फिर्ता पठाउने गरिन्छ। धान रोपेर किसानहरु आराम गर्ने समय हुँदा राक्षसको काम सकियो भन्दै फिर्ता पठाउन गरिएको कथन छ। गथांमुग दहनसँगै नेवार समुदायमा सुरु हुन्छ चाडपर्वको श्रृङ्खला। पहिलापहिला अहिलेको जस्तो जीवनशैली व्यस्त थिएन। यतिखेर अरु काम पनि हुँदैन थियो। रोपाइँ कर्म…
सन् १९६४। नेपाल जाने निधो त भयो। तर थाहा छैन कस्तो हो त्यो देश? २३ वर्षकै कलिलो उमेरमा रन र्यान्सनले सोधखोज थाले। एटलस पल्टाए त्यसबाहेक खासै धेरै कुरा फेला पारेनन् नेपालबारे। मिसन थियो पिस क्रप्स अन्तर्गत स्वयमसेवा। एसियाको दुई विशाल मुलुकको बिचमा रहेको नेपाल आउने पक्का भएसँगै कल्पिएका थिए – रोमाञ्चक हुनेछ यात्रा। समुन्द्र नजिकैको शहरमा घर भएका उनी वरिपरि…
काठमाडौं : काठमाडौंको बालाजुस्थित औद्योगिक क्षेत्रमा रहेको नेविको बिस्कुटको कार्यालयमा आगो लागेको छ। बिहान २ बजेदेखि लागेको आगो अझै नियन्त्रणमा आउन नसकेको स्थानीयले जनाएका छन्। आगो नियन्त्रणका लागि दमकल, प्रहरी र स्थानीयले प्रयास जारी राखेका छन्। त्यसैगरी केहीबेर अघिबाट हेलिकप्टरबाट पानी ल्याएर निभाउने प्रयास पनि जारी रहेको छ। आगलागीबाट भएको क्षतिको विवरण आउन सकेको छैन।
लगनखेलबाट सातदोबाटो जाने बाटोमा दायाँतर्फ अशोक स्तूप छ, करिब दुई हजार वर्ष पुरानो। त्यससँगै थियो सप्तपाताल पोखरी। सप्तपाताल बाहेक अरु तीनवटा कमल पोखरी पनि। तर, अहिले न त्यहाँ पोखरी देखिन्छ न त पानी नै। सडकछेउ देखिन्छ त एक टुक्रा खाली जमिन। वर्षौं पहिला लगनखेलमा पनि विशाल 'टुँडिखेल' थियो। टुँडिखेलकै वरिपरि थिए यी पोखरी र स्तूप। त्यहाँ रहेको सप्तपाताल पोखरीमा पानी…
काठमाडौं : अमेरिकाको सिकागोस्थित द आर्ट इन्स्टिट्युट अफ सिकागोमा हालै एउटा गहना सार्वजनिक रुपमा प्रदर्शनीमा राखिएको छ। सुनले बनेको उक्त गहनामा बहुमूल्य धातुका साथै अष्टमातृकाको आकृति कुँदिएको छ। प्रदर्शनी कक्षमा राखिएको गहना मुनी लेखिएको छ : 'राजा प्रताप मल्ल देवको नाम कुँदिएको हार...' काठमाडौंका राजा प्रताप मल्लको नाम समेत कुँदिएको सो गहना नेवार समुदायको इष्टदेवी तलेजु भवानीको हो। पञ्चायतकालमा काठमाडौं…
देश लकडाउनमा थियो। हिँड्दै काठमाडौं छाडेर गाउँतिर जानेको घुइँचो बढ्दो। संक्रमणको अवस्था यति भयावहपूर्ण त थिएन। तर, के होला भन्ने त्रास चाहिँ उत्पात। जनता घरभित्र थुनिँदा प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले त्यसै बेला रचेका थिए एउटा कविता। मे १ मा सार्वजनिक गरिएको कवितामा लेखिएको थियो - 'अब आँसु खसाउनु पर्दैन रगत बगाउनु पर्दैन नेपाली मन अब फुटाउनु पर्दैन राष्ट्रिय एकता टुट्दैन…
बाघदरबारको पछाडि रंजितकारहरुको कुल-देवता छ। २०५० सालको अन्त्यसम्म उक्त स्थान सुनसान थियो। धेरै घर थिएनन्। बायाँ भागमा खुला चौर थियो। त्यहाँ विभिन्न चराहरु पाइन्थे। वर्षमा एकपटक कुल-देवता पूजा गर्न पुग्नेहरुको आकर्षणको केन्द्रबिन्दु बन्थ्यो त्यहाँ रहेको मयुर। पानी पर्दा ओत लाग्ने ठाउँ यही खुला चौर नजिकैको भवन थियो। पछि बाघदरबार नजिकै चाइना टाउन बन्यो। बाँकी क्षेत्रमा होटल बन्न सुरु भयो। बाघदरबार…
य:मरि च्वामु, उकी दुने हाकु ब्यूसा माकु, मब्यूसा फाकु ब्यूम्ह ल्यासे, मब्यूम्ह बुरिकुति।। काठमाडौं महानगरपालिकाले यही शैक्षिक सत्रदेखि लागू गरेको स्थानीय पाठ्यक्रम 'येँ देय् म्हसीके' को कक्षा १ को पहिलो एकाइमा राखिएको य:मरिबारे प्रचलित गीत हो यो। सुरुमा पाठ्यक्रममा रहेको यो गीत हेर्दा सिर्जना मानन्धरलाई विद्यार्थीलाई कसरी बुझाउन सकिन्छ होला र जस्तो लागेको थियो। तर, अहिले सहायक प्रशिक्षण (स्यनामि) मा…
फागु शुक्ल पूर्णिमाको साँझदेखि उपत्यकामा एकै लयको गीत गुञ्जिन सुरु हुन्छ। भक्तपुरका अन्तिम मल्ल राजा रणजीत मल्लले लेखेका गीत 'थथिं जा:गु रसबस तोल-ताव, राम हं जि गन वने' दाफाहरुमा सुनिन्छन्। काठमाडौंमा पाहाँ च:ह्रे लगातयका पर्व र ललितपुरमा घोडेजात्रा लगायतका पर्वहरुमा पनि यही लयकै गीत गुञ्जिने गर्छ। यो गीतले बसन्त ऋतुको आगमनको संकेत गर्छ। 'यस्तो रसबस छोडेर हे राम म कहाँ…
काठमाडौं : न्युरोड गेटमा रहेको नेपाल वायुसेवा निगम (एनएसी) को मुख्यालयमा एउटा विशेष कोठा छ जसको हवाइसेवासँग कुनै पनि नाता छैन। त्यो विशेष कोठा हरेक वर्ष आयोजना हुने घोडेजात्राको दिनमात्र प्रयोगमा आउँछ। राष्ट्रिय ध्वजावाहक नेपाल एयरलाइन्सको कार्यालयको कोठाको राज के हो त? सधैं बन्द हुने यो कोठा घोडेजात्रा आउनुअघि खोलिन्छ र सरसफाइ गरिन्छ। त्यसबाहेक आजमात्र हो प्रयोगमा आउने। आज अर्थात् घोडेजात्रा।…
श्रीमान् सिलुको तीर्थयात्रामा निस्कने तयारीमा हुन्छन्। तीर्थमा जान साथी खोज्दै गर्दा श्रीमतीले आफू सँगै जाने बताउँछिन्। अर्को साथी खोज्न पर्दैन भन्दै उनी जोडी गए पुण्य हुने भन्छिन्। तर, श्रीमानले सिलुसँगै जाँदा छुट्टिनुपर्ने भन्दै नआउन भन्छन्। श्रीमानले एक्लै छाडेर तीर्थमा हिँडेपछि श्रीमती भने थाहा नदिइ पछिपछि हिँड्छिन्। श्रीमती पछाडि आइरहेको उनलाई कयौं दिनसम्म थाहा हुन्न। सिलु पुग्नै लाग्दा दुवैको जम्काभेट हुन्छ।…
‘होलिया मेला, मयजु मस्युला अबिर भचाः नं तये मज्युला…’ गीतका शब्दहरुले भन्छ - 'होलीको मेला केटी, तिमीलाई थाहा छैन र? अलिकति अबिर दल्नु हुन्न र?' काठमाडौं उपत्यकामा रहेका दाफाहरुमा बिहान साँझ गुञ्जिने यो गीतको लयले फागुको उल्लासमा बग्लै रौनक थप्छ। कुनैबेला यी र यस्तै लोकभाका गाउँदै फागुका दिन शहर बजार परिक्रमा गर्थे युवाहरु। आफूलाई मनपरेको मान्छेसामु पुग्थे। अनि गीतमार्फत् नै आफ्ना भावना व्यक्त…
काठमाडौं उपत्यकाभित्र नेवार समुदायको बाहुल्यता रहेको प्राचीन शहरहरुमा दाफाहरु रहेका हुन्छन्। दाफाहरुमा बिहान बेलुकी लोकगीत र भजनहरु गुञ्जिन्छन्। समय, परिस्थिति र ऋतुअनुसार दाफामा गाइने गीतहरुमा विविधता पाउन सकिन्छ। मल्लकालीन लयहरुमा ती दाफाहरुमा आज पनि गीत गाउने र सुन्न पुग्ने छुट्टै जमात छ। धेरैजसो वृद्धवृद्धा। परम्परागत शास्त्रीय संगीतमा आधारित कतिपय गीतहरु लिच्छवीकालीन समेत छ। रागसहित सुरताल मिलाएर खिं बाजा, बबुचा (झ्याली),…
PahiloPost.com
Division of Bizmandu Pvt. Ltd.
Durbarmarg Kathmandu Nepal
Department of Information Registration No. 382/073/74
Chairperson: Junu Rijal
Group Editor: Om Thapa
